مرگ هر هنرمند می‌تواند بهانه ‌ای باشد برای اینکه نگاهی به جایگاه و نقش او در عرصه هنر داشته باشیم. در ادامه به معرفی چند تن از مطرح‌ترین سینماگرانی که در سال ۱۴۰۱ شمسی از دنیا رفتند می‌پردازیم.

ژان لوک گدار کارگردان سرشناس فرانسوی – سوئیسی و از چهره‌های مطرح و پیشگام موج نوی سینمای فرانسه در سن ۹۱ سالگی درگذشت. او فارغ‌التحصیل مردم‌شناسی از دانشگاه سوربن بود اما علاقه‌اش موجب شد به همراه گروهی از دوستانش مثل «کلود شابرول»، «فرانسوا تروفو» و «اریک رومر»، به سمت هنر هفتم گرایش پیدا کند و به جست‌وجو درباره قابلیت‌های نهفته سینما بپردازد. اولین فیلم بلند داستانی گدار «از نفس افتاده» بود که در سال ۱۹۵۹ بر اساس داستانی از فرانسوا تروفو و با بازی «ژان پل بلموندو» ساخت. از ژان لوک گدار به عنوان یکی از آخرین بازمانده‌های «موج نو» سینمای فرانسه یاد می‌شد. ژان لوک گدار از مهم ترین فیلمسازان در قید حیات سینمای جهان بود که جوایزی از جمله خرس طلایی برلین برای فیلم «آلفاویل» (۱۹۶۵) و شیر طلایی ونیز برای «نام من: کارمن» (۱۹۸۳) را در کارنامه داشت. اگرچه او هرگز نامزد جایزه اسکار نشد، اما در سال ۲۰۱۰ برنده جایزه اسکار افتخاری شد. او در نهایت حاضر به دریافت این جایزه از آکادمی اسکار نشد. وی که در سال ۱۹۳۰ در پاریس به دنیا آمد، یکی از چهره های اصلی جنبش موج نو فرانسه در اواخر دهه ۱۹۵۰ و ۶۰ بود و ابتدا به عنوان منتقد برای مجله فرانسوی تازه تاسیس کایه دوسینما در سال ۱۹۵۲ کار کرد و نخستین فیلم کوتاه خود را با نام «زن عشوه‌گر» در سال ۱۹۵۵ ساخت. اولین فیلم بلند این فیلمساز «از نفس افتاده» محصول ۱۹۶۰ بود که یکی از آثار کلیدی جنبش موج نو محسوب می‌شود و با نقش‌آفرینی «ژان پل بلموندو» و «ژان سبرگ» همراه بود. «از نفس افتاده» یکی از ۱۵ فیلمی بود که «گدار» بین سال‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۶۷ کارگردانی کرد، بازه زمانی که مهم‌ترین دوره فعالیت سینمایی این کارگردان محسوب می‌شود. از جمله آثاری که او در این مدت ساخت، می‌توان به درام «تحقیر» (۱۹۶۳)، فیلم نئو نوآر «آلفویل» در سال ۱۹۶۵، «پی‌یرو خُله» و کمدی سیاه «تعطیلات آخر هفته» در سال ۱۹۶۷ اشاره کرد. با این حال او همچنان به فیلمسازی ادامه داد و در طول دوران فعالیت حرفه‌ای خود در مجموع ۴۴ فیلم بلند و چند فیلم کوتاه را مقابل دوربین برد. وی که پنج‌بار نامزد جایزه نخل طلای کن بوده است، در سال ۱۹۷۸ جایزه افتخاری سزار فرانسه را دریافت کرد، در سال ۲۰۰۷ جایزه یک عمر دستاورد سینمایی آکادمی فیلم اروپا را گرفت و در سال ۱۹۹۵ یوزپلنگ افتخاری جشنواره لوکارنو به وی اعطا شد.

ایرنه پاپاس بازیگر نامدار سینمای یونان که در فیلم «محمد رسول الله (ص)» در نقش «هند جگرخوار» بازی کرده بود، در سن ۹۶ سالگی درگذشت. وی در سال ۱۹۹۵، جایزه نشان ققنوس را از رئیس جمهور وقت یونان «کوستیس استفانوپولوس» به پاس یک عمر دستاورد سینمایی دریافت کرد. «ماندولین کاپیتان کارولی»، «آتیلا»، «توپ‌های ناوارون»، «الکترا»، «زوربای یونانی»، «زد»، «یک هزار روز از آن»، «محمدرسول الله»، «مسیح در ابولی توقف کرد»، «عمر مختار»، «در دل شب»، «یک تصویر ناطق» و ... از دیگر فیلم‌های این بازیگر یونانی محسوب می‌شود. «پاپاس» در سال ۱۹۶۱ برای بازی در فیلم «آنتیگونه» بهترین بازیگر جشنواره فیلم برلین نام گرفت و در سال ۱۹۸۷ نیز ریاست هیات داوران جشنواره ونیز را بر عهده داشت. او همچنین جایزه بهترین بازیگری جشنواره تسالونیکی و جایزه بهترین بازیگر زن از سوی هیات ملی نقد آمریکا را نیز در کارنامه داشت.

لوییز فلچر هنرپیشه آمریکایی و برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن در سال ۱۹۷۵ برای فیلم «دیوانه از قفس پرید به کارگردانی میلوش فورمن و بازی جک نیکلسون در سن ۸۸ سالگی درگذشت. جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر زن فیلم درام در سال ۱۹۷۶، جایزه بفتای بهترین بازیگر نقش اول زن در سال ۱۹۷۷، جایزه حلقه منتقدان فیلم نیویورک برای بهترین بازیگر نقش مکمل زن در سال ۱۹۷۵، جایزه ساترن بهترین بازیگر نقش اول زندر سال ۱۹۸۳، نامزد جایزه تمشک طلایی بدترین بازیگر نقش مکمل زن در سال ۱۹۸۶ و نامزد جایزه ساترن بهترین بازیگر نقش مکمل زن در سال ۱۹۸۷ از دیگر افتخارات فلچر است.

آنجلا لنسبوری در طول ۷۵ سال فعالیت نمایشی خود سه بار نامزد جایزه اسکار شد، هفت جایزه تئاتر تونی دریافت کرد و ۱۸ بار نامزد جایزه تلویزیونی امی شد که ۱۲ مورد آن برای برای بازی در سریال «او نوشت: قتل» رقم خورد. این بازیگر مشهور سینما ۹ بار پیاپی از سال ۱۹۸۴ میلادی تا ۱۹۹۲ میلادی برای بازی در مجموعه تلویزیونی قتل، او نوشت کاندیدای دریافت گلدن گلوب شد و یک بار دیگر و برای دهمین بار در سال ۱۹۹۴ هم کاندیدای دریافت گلدن گلوب برای این مجموعه شد. سه تفنگدار (۱۹۴۸)، تابستان گرم و طولانی (۱۹۵۸)، مرگ بر روی نیل (۱۹۷۸)، خشم فرشتگان (۱۹۸۰)، دیو و دلبر (۱۹۹۱)، آناستازیا (۱۹۹۷)، آقای پاپر (۲۰۱۱) و دکمه‌ها (۲۰۱۹) از آثاری است که آنجلا لنسبوری در آن ایفای نقش کرده است.

رابی کولترین در همه فیلم های «هری پاتر»، از «سنگ جادو» در سال ۲۰۰۱ تا «یادگاران مرگ - قسمت ۲» در سال ۲۰۱۱ حضور داشت و یکی از نقش های به یادماندنی سری کتاب‌های جی. کی. رولینگ را بازی کرد. او یکی از اولین شخصیت هایی بود که روی پرده ظاهر شد، و هنگام شروع سفر خود به دنیای جادوگران، جمله معروف «یه جادوگری هری» را برای دانیل رادکلیف جوان خواند. هاگرید که شخصیتی برجسته با قلبی مهربان، در میان حیوانات وحشی جایگاه شیرینی داشت و از برخی از وحشی‌ترین و نمادین‌ترین موجودات جهان «هری پاتر» مراقبت می‌کرد.

جوزفین ملویل بازیگر صحنه‌های نمایش بریتانیا پس از اجرای نمایش، پشت صحنه جان باخت. جوزفین ملویل بازیگر و کارگردان ۶۱ ساله تئاتر بریتانیا پس از بازی در نقش خود در «۹ شب در ناتینگهام» پشت صحنه به زمین افتاد و از دنیا رفت.

لزلی فیلیپس از بازیگران فیلم «هری پاتر» در ۹۸ سالگی از دنیا رفت. فیلیپس مجموعه‌ای از بازی‌های درخشان روی صحنه و روی پرده نقره‌ای را در کارنامه داشت و با بازی در فیلم‌های «ادامه بده» در دهه ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ و عبارت‌هایی که در میان مردم محبوب شدند از جمله «خب، سلام» و «من می‌گم!» به شهرت رسیده بود. این بازیگر در طول ۸ دهه بازیگری حرفه‌ای در بیش از ۲۰۰ فیلم و سریال تلویزیونی و رادیویی و نمایش بازی کرده بود و از جمله فیلم‌های مشهورش می‌توان از ‌ «خارج از آفریقا»، «امپراتوری خورشید»، «شغال» و «لارا کرافت: مهاجم مقبره» یاد کرد. وی سال ۲۰۰۶ در فیلم «ونوس» ساخته حنیف قریشی در کنار پیتر اوتول بازی کرد و برای آن نامزد دریافت جایزه بفتای بازیگر نقش مکمل مرد شد. فیلیپس که لقب افتخاری از ملکه بریتانیا هم دریافت کرده بود، در خواب از دنیا رفت. وی همواره در فهرست کهن‌سال‌ترین بازیگران جهان جای داشت.

آلبرت پایون فیلمساز مطرح آمریکایی و سازنده فیلم‌هایی چون سایبورگ، نمسیس و کاپیتان آمریکا بود در ۶۹ سالگی از دنیا درگذشت. فیلم های پایون اغلب کم هزینه بودند و صرفا برای ویدیوی رسانه خانگی ساخته می شدند. این کارگردان با سبک خاص خود که شامل تصاویر اکشن سوررئال و پسا آخرالزمانی بود طرفداران مشتاقی را در میان مخاطبان فیلم های ژانر پیدا کرده بود. پایون طی چهار دهه فعالیت فیلمسازی اش با نمادهای سینمای اکشن از جمله ژان کلود ون دام، کریستوفر لمبرت، برت رینولدز و همچنین بازیگران دیگری مانند اسنوپ داگ، چارلی شین، آیس تی، لنس هنریکسن، رونی کاکس، کریس کریستوفرسن، جیمز کابرن، روتگر هاوئر و دنیس هاپر همکاری کرده بود.

یوشیدا کیجو کارگردان موج نوی ژاپن در ۸۹ سالگی از دنیا رفت. وی اولین کارگردانی خود را با درامی با عنوان «به هیچ وجه خوب نیست» در سال ۱۹۶۰ انجام داد و با این فیلم و فیلم‌های بعدی‌اش «خون خشک است» در سال ۱۹۶۰ و «پایان تلخ یک شب شیرین»، با تصاویر کردن بیماری‌های اجتماعی معاصر، در کنار دیگر چهره‌هایی چون شوچیکو اوشیما و شینودا به عنوان موج نوی شوچیکو شناخته شدند که اشاره‌ای به موج نو فرانسه و تاثیرپذیری از آن بود. در سال ۱۹۶۲ یوشیدا با کارگردانی بازیگر جوان اوکادا ماریکو در درام عاشقانه «آکیتسو اسپرینگز» به کارش ادامه داد و سال ۱۹۶۶ استودیو شوچیکو را ترک کرد و شرکت تولیدی خود به نام گندای ایگاشا را با اوکادا به عنوان همسر و بازیگر شاخصش ایجاد کرد.

رونان وایبرت بازیگر فیلم‌هایی چون «نحات آقای بنکس» و «آدم برفی» در ۵۸ سالگی از دنیا رفت. بازی در «آدم برفی» در کنار مایکل فاسبندر، «نجات آقای بنکس» با تام هنکس و اما تامپسون، «دراکولا ناگفته» با لوک ایوانز، «سایه خون آشام» با جان مالکوویچ و ویلم دافو، «میوگربه» به کارگردانی پیتر بوگدانوویچ، «مهاجم مقبره ۲» با آنجلینا جولی، «جولی، تریستان و ایزولد» با جیمز فرانکو و «پیانیست» برنده اسکار ساخته رومن پولانسکی شماری از فیلم‌های وی هستند.

تونی بری بازیگر و هنرپیشه معروف استرالیایی بازیگر سریال اسکیپی در سن ۸۱ سالگی درگذشت. بری که سال ۱۹۴۱ در کوئینزلند استرالیا به دنیا آمده بود، اولین نمایش خود را سال ۱۹۶۸ در سریال تلویزیونی «اسکیپی: کانگورو بیشه‌زار» انجام داد و پس از آن در برنامه‌های تلویزیونی مختلف استرالیا حضور یافت. کریس هیوود بازیگر استرالیایی برای اولین بار در سال ۱۹۷۸ با بری در فیلم استرالیایی Newsfront همکاری کرد. خاطره‌انگیزترین نقش بری در فیلم کمدی «خداحافظ کیک خوک» ساخته جف مورفی در سال ۱۹۸۱ بود که به یک نقطه عطف مهم در سینمای نیوزیلند بدل شد و موفقیت و تأثیر فرهنگی فیلم موجب شد تا او تنها استرالیایی تاریخ شود که تصویرش روی تمبر پستی نیوزیلند نقش بست. از نقش‌های مهم و اخیر تلویزیونی وی نیز می‌توان از درام «زمان زندگی‌های ما» نام برد.

روجرو دئوداتو کارگردان ایتالیایی سازنده فیلم ترسناک «کانیبال هولوکاست» که آن‌قدر جنجالی شد که خیلی از کشورها ممنوعش کردند، در ۸۳سالگی از دنیا رفت. فیلم «کانیبال هولوکاست» محصول ۱۹۸۰ یکی از بدترین فیلم‌های تمام دوران شناخته می‌شود و اولین فیلمی است که از فیلم‌های به‌جای‌مانده قبلی در آن استفاده شده است. نمایش این فیلم در چندین کشور به دلیل نمایش خشونت فیزیکی، تجاوز جنسی و حیوان‌آزاری ممنوع شد و حتی سازنده‌اش به اتهام فحاشی دستگیر شد. او متهم به قتل چندین بازیگر در برابر دوربین برای نمایش وحشی‌گری واقع‌گرایانه شد، اما بعدا تبرئه شد. وی «آخرین جهان آدمخوار» را سال ۱۹۷۷ ساخت که به دلیل نمایش آزار حیوانات با سانسور روبه‌رو شد و بعد «کانیبال هولوکاست» را ساخت. این فیلم با بازی رابرت کرمان، گابریل یورک و فرانچسکا سیاردی درباره یک گروه نجات آمریکایی است که در جست‌وجوی مستندسازان گمشده‌ای هستند که داشتند فیلمی درباره قبایل آدمخوار در جنگل‌های بارانی آمازون می‌ساختند. این فیلم در ۵۰ کشور ممنوع شد اما میراث آن الهام‌بخش فیلم‌سازانی چون کوئنتین تارانتینو، الی راث و اولیور استون بود. این کارگردان همچنان به ساخت فیلم‌های ترسناک ادامه داد که «شمارش جسد» و «شبح مرگ» از جمله آنها هستند. او در فیلم ترسناک الی راث با عنوان «متل: قسمت دوم» در نقش یک آدمخوار جلوی دوربین رفت.

اوون رویزمن که فیلمبردار بسیاری از فیلم‌های برتر نسل پیش بود، در ۸۶ سالگی درگذشت. رویزمن پنج بار برای «ارتباط فرانسوی»، «جن‌گیر»، «شبکه»، «توتسی» و نیز «وایات اِرپ» وسترنی از سال ۱۹۹۴ نامزدی اسکار را کسب کرده بود. وی سال ۲۰۱۷ یک جایزه اسکار افتخاری برای نقش موثرش در صنعت سینما دریافت کرد. وی همچنین در سال ۱۹۷۲ برای فیلمبرداری فیلم ویژه «لیزا با یک Z» ساخته باب فوسه نامزدی امی را به دست آورده بود و سال ۱۹۹۷ نیز با جایزه یک عمر دستاورد انجمن سینماگران آمریکا تجلیل شده بود.

فرانک گالاتی نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر ه به خاطر اقتباس‌ از رمان‌های کلاسیک آمریکایی مانند «خوشه‌های خشم» شهرت داشت، روز دوم ژانویه در سن ۷۹ سالگی درگذشت. او در دانشگاه نورث‌وست تحصیل کرد و عضو تئاتر استپنولف و گودمن به شمار می‌رفت. گالاتی بیشتر به خاطر مهارتش در به صحنه آوردن رمان‌های کلاسیک آمریکایی شهرت داشت. اقتباس او از کتاب «خوشه‌های خشم» نوشته جان اشتاین‌بک یک موفقیت بزرگ بود که برای گالاتی دو جایزه تونی بهترین نمایش و بهترین کارگردانی و جایزه «دراما دسک» بهترین کارگردانی را در پی داشت. در سال ۱۹۸۹ او برای نگارش فیلمنامه «توریست تصادفی» به همراه لارنس کاسدان نامزد اسکار در رشته فیلمنامه شد. او در سال ۱۹۹۸ به برادوی بازگشت تا اقتباس از رمان «رگتایم» نوشته ادگار لورنس دکتروف را روی صحنه بیاورد که برای «رگتایم» نامزد جایزه تونی و «دراما دسک» شد.

جان برد هنرپیشه و کمدین سرشناس بریتانیایی در ۸۶ درگذشت. مجموعه تلویزیونی «برِمنر، برد و فورچون» یکی از پربیننده‌ترین برنامه ‌هایی بود که از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۸ به طول انجامید. این کمدین بریتانیایی در آن درخشید و استقال بیننده‌ها باعث شد تا این برنامه ۱۶ فصل تولید و روی آنتن برود. «برد» در دوره حرفه بازیگری‌اش دو جایزه «بفتا» دریافت کرد. نخستین بفتا در سال ۱۹۶۶ و بفتای دوم در سال ۱۹۷۷ به طور مشترک با «جان فورچون» را برای برنامه «روی برِمنر، دیگر چه کسی؟» کسب کرد. «برد»

آل استروبل هنرپیشه آمریکایی و بازیگر نقش «فیلیپ جرارد» در مجموعه «توئین پیکس» دیوید لینچ در ۸۳ سالگی درگذشت؛ بازیگری که دست خود را قطع کرد تا به تسخیر شیطان درنیاید. داستان این مجموعه در شهر خیالی توئین پیکس در ایالت واشینگتن با آمدن چند مامور اف‌بی‌آی برای بررسی قتلی که تازه در شهر اتفاق افتاده، آغاز می‌شود. مجموعه از سه فصل به ترتیب ۸، ۲۲ و ۱۸ قسمتی تشکیل شده‌ است. همچنین دیوید لینچ برای توئین پیکس یک فیلم سینمایی ساخته است به نام fire walk with me که ماجرای قبل از قسمت نخست سریال را نشان می‌دهد و یک فیلم دیگر هم منتشر کرد که در آن قسمت های حذف شده و منتشر نشده سریال را نمایش می‌دهد.

جولیا رایچرت مستندساز کهنه کار که سال ۲۰۲۰ برای فیلم «کارخانه آمریکایی» برنده جایزه اسکار شد، روز یک دسامبر به دلیل بیماری سرطان درگذشت. او هنگام مرگ ۷۶ ساله بود. رایچرت در طول بیش از ۵۰ سال فعالیت فیلمسازی خود، چهار بار نامزد جایزه اسکار و یک بار برنده آن شد. او دو جایزه امی، یک جایزه انجمن کارگردانی و دو جایزه پیبادی را نیز دریافت کرد. مستندهای رایچرت از جمله مستندهای نامزد اسکار «خدمت‌کاران اتحادیه»، «دیدن قرمز: داستان‌های کمونیست‌های آمریکایی» و «آخرین کامیون: بسته شدن کارخانه جنرال موتورز» به موضوعات جنسیت، طبقه اجتماعی، نژاد و اقتصاد جهانی می‌پردازند.

کلارنس گیلیارد جونیور استاد دانشگاه و هنرپیشه آمریکایی که برای بازی در «جان سخت» شناخته شد، در ۶۶ سالگی درگذشت. درگذشت این بازیگر در بیانیه ای که از سوی دانشگاه نوادا لاس وگاس تایید شد. گیلیارد جونیور به عنوان استاد فیلم و تئاتر در کالج هنرهای زیبای UNLV دانشگاه نوادا فعالیت داشت.

ایرنه کارا بازیگر و خواننده آمریکایی که برای بازی در نقش «کوکو هرناندز» در فیلم «شهرت» شناخته شده، در سن ۶۳ سالگی درگذشت

گری فردریکسون تهیه کننده برنده اسکار سه‌گانه «پدرخوانده» و فیلم «اینک آخرالزمان» ساخته «فرانسیس فورد کاپولا» در سن ۸۵ سالگی درگذشت. فردریکسون در کنار «فرانسیس فورد کاپولا»، تهیه کنندگی فیلم «اینک آخرالزمان» را هم بر عهده داشت. فردریکسون جایزه اسکار بهترین فیلم در سال ۱۹۷۵ را به صورت مشترک با نویسندگی، کارگردانی و تهیه کنندگی «فرانسیس فورد کاپولا» و دیگر تهیه‌کننده فیلم «پدرخوانده ۲» دریافت کرد و برای دیگر برای فیلم «اینک آخرالزمان» نامزد اسکار شد. او چهار فیلم بلند دیگر با کارگردانی «فرانسیس فورد کاپولا» به نام‌های «یکی از قلب» (۱۹۸۱)، «بیگانگان» (۱۹۸۳)، «پدرخوانده ۳» (۱۹۹۰) و «دید دور» (۲۰۱۶) را تهیه‌کنندگی کرده است.

آلیس استس دیویس طراح لباس نامدار و شناخته‌شده دیزنی در ۹۳ سالگی درگذشت. وی در سال ۲۰۰۴ از سوی کمپانی دیزنی به عنوان یک اسطوره معرفی شد. او بین سال های ۱۹۵۶ تا ۲۰۰۰ همسر مارک دیویس انیماتور مشهور و یکی از افراد اسطوره ای کمپانی دیزنی بود. نام این زوج روی دو پنجره کنار هم در خیابان اصلی دیزنی لند حک شده است. آلیس استس سال ۱۹۲۹ در کالیفرنیا زاده شد. او در سال ۱۹۴۷ بورس آموزشی دانشگاه هنر کالیفرنیا را دریافت کرد و در همان زمان به یک مدرسه شبانه آموزش انیمیشن رفت. مارک دیویس همسر آینده این طراح لباس که در کارهای مهم دیزنی مانند «سفید برفی و هفت کوتوله» و «بامبی» حضور داشت، یکی از اساتید دانشگاه هنر در کالیفرنیا در آن زمان بود.

دیوید وارنر بازیگر کهنه کار بریتانیایی در سن ۸۰ سالگی درگذشت. «تام جونز»، «طالع نحس»، «پیشتازان فضا»، «تایتانیک» و سه کار پکینپا با نام های «صلیب آهنین»، «سگ های پوشالی» و «سرود کیبل هوگ» از فیلم های شاخص این بازیگر بودند.

ژان لویی ترنتینیان بازیگر کهنه‌کار و از برجسته‌ترین چهره‌های موج نوی سینمای فرانسه در سن ۹۱ سالگی درگذشت. این بازیگر برجسته فعالیت های خود را تقریباً منحصراً به سینمای اروپا محدود کرد، اما او در سال ۱۹۸۳ در فیلم «زیرآتش» نقش یک جاسوس را بازی کرد. او همچنین در فیلم‌های پایانی دو کارگردان مولف و بزرگ اروپایی بازی کرد شامل فیلم «سرانجام یکشنبه» ساخته «فرانسوا تروفو» و «قرمز» ساخته «کریستوف کیشلوفسکی» می‌شود.

لوئیس هانتر از بنیانگذاران انجمن فیلمنامه‌نویسان آمریکا که فیلمنامه‌نویسان مشهوری را تربیت کرده است، به دلیل ابتلا به کرونا در سن ۸۷ سالگی درگذشت. او از بنیانگذاران انجمن فیلمنامه نویسان آمریکا بود که به تالار مشاهیر انجمن راه یافت.

جورج تی. میلر کارگردان شناخته شده سینمای استرالیا بهمن ۱۴۰۱ در سن ۷۹ سالگی در شهر ملبورن و بر اثر حمله قبلی درگذشت.